Albumina osocza – czym się charakteryzuje?
Albumina jest dominującym białkiem osocza krwi człowieka i innych ssaków, a także niektórych innych kręgowców. Albumina odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu koloidalnego ciśnienia osmotycznego krwi. Albumina wiąże niemal wszystkie molekuły wewnętrzne i zewnętrzne (endogenne i egzogenne), takie jak przykładowo jony wody i metali, kwasy tłuszczowe, hormony, witaminy, flawonoidy czy tlenek azotu. Wiąże więc też prawie wszystkie znane leki i substancje toksyczne, determinując ich farmako- i toksykokinetykę, transportując je do tkanek docelowych lub miejsc ich dalszej biotransformacji.
Albumina jednak nie tylko biernie, ale także aktywnie uczestniczy w procesach farmakokinetycznych i toksykokinetycznych, wykazując szeroką gammę aktywności enzymatycznych. Albumina, dzięki wolnej funkcyjnej grupie siarkowej, podobnie jak najaktywniejszy antyoksydant ludzkiego organizmu – glutation, służy jako pułapka na reaktywnych form tlenu i azotu, tworząc w ten sposób element bariery antyoksydacyjnej ludzkiego organizmu. Albumina pełni też funkcję integracyjną układu krążenia, wchodząc w interakcje z komórkami krwi, naczyniami krwionośnymi i komórkami tkanek poza łożyskiem naczyniowym, a także macierzą zewnątrzkomórkową i komórkami śródbłonka naczyniowego.
Albumina osocza pojawia się również w mleku wszystkich ssaków, a więc zarówno w mleku ludzkim, jak też powszechnie spożywanym przez ludzi mleku krowim. Albumina mleka krowiego nazywana jest surowiczą albuminą bydlęcą i opatrywana skrótem BSA od angielskiego określenia „bovine serum albumin”. W technologii mleczarskiej, po wytrąceniu skrzepu kazeinowego, BSA pozostaje w serwatce, gdzie stanowi zwykle nieco ponad 1% frakcji białek serwatkowych.
Do czego służy?
Nauka dotąd nie wyjaśniła, jaką funkcję pełni albumina osocza w mleku matki. Najczęściej zakłada się, że z uwagi na swoją zdolność wiązania różnych substancji, ułatwia wchłanianie składników odżywczych, takich jak minerały, witaminy, kwasy tłuszczowe czy aktywne peptydy, do organizmu oseska. Taką właściwość mlecznej albuminy osocza obserwowano przykładowo w przypadku wchłaniania laktoferyny, o której traktuje oddzielny artykuł z cyklu „Skarby serwatki”. A obserwacja ta jednocześnie sugeruje, że odżywka oparta o pełne frakcje białek serwatkowych może być efektywniejszym źródłem laktoferyny, aniżeli suplement diety oparty na samej izolowanej laktoferynie.
Inny trop wiedzie badaczy w kierunku ochrony immunologicznej. Otóż okazuje się, że w przypadku jakiejś infekcji czy reakcji zapalnej organizmu matki, zarówno w jej krwi, jak też mleku, wzrasta stężenie albuminy osocza. Tak więc mleczna albumina osocza może pełnić funkcję czynnika przeciwinfekcyjnego, przeciwzapalnego i przeciwrodnikowego, chroniącego przed chorobami organizm noworodka.
Jako składnik diety
Chociaż albumina osocza jest bodaj jednym z najlepiej przebadanych białek zwierzęcych, z uwagi na jej funkcje organiczne oraz zastosowania medyczne, laboratoryjne i przemysłowe, wciąż wiemy bardzo mało o niej jako o składniku pokarmowym. Albumina surowicy bydlęcej nie była dotąd przedmiotem szerzej zakrojonych badań jako składnik pokarmowy, najprawdopodobniej z tej prostej przyczyny, że występuje tylko w nielicznych produktach spożywczych i zawsze tylko w niewielkich ilościach. W praktyce znajdujemy ją tylko w surowym mleku i surowej wołowinie, ewentualnie w niepoddawanych obróbce termicznej produktach mięsnych, jeżeli została do nich dodana jako emulgator. Oczywiście dietetycznym źródłem BSA są również odżywki wysokobiałkowe, oparte na koncentratach i izolatach pełnych białek serwatkowych.
W przypadku żywienia, BSA została gruntownie przebadania jedynie w kontekście alergii pokarmowych, albowiem okazała się główną przyczyną uczulenia na białka mleka. To jednak oddzielny problem, który nie zostanie w tym tekście omówiony, albowiem alergia na białka mleka krowiego ujawnia się już w okresie wczesnodziecięcym i dotyczy jedynie wąskiej, ok. 2-3-procentowej grupy niemowląt.
Tak więc badań mówiących o pozytywnych efektach zdrowotnych, wnikających ze spożywania BSA znamy niewiele i są to tylko wyniki pochodzące ze zwierzęcych modeli badawczych. Ogólnie wnioski autorów wynikające z tych badań są takie, że doustne podawanie BSA z dietą może znacznie zwiększyć zdolność przeciwutleniającą i przeciwzapalną oraz wrodzoną odporność organizmu.
Jako spalacz tłuszczu
Bodaj najciekawsze wyniki uzyskano w badaniu BSA jako środka zapobiegającego rozwojowi otyłości.
Autorzy przywołanego tutaj badania w zakończonym już wcześniej projekcie badawczym ustali, że izolat białka serwatkowego (WPI) hamuje przyrost masy ciała związany ze stosowaniem diet wysokoenergetycznych i wysokotłuszczowych. Tak więc w tym badaniu postanowili zidentyfikować białka serwatkowe, odpowiedzialne za odchudzającą bioaktywność WPI. W tym celu postawili dwa pytania badawcze:
- Które białka serwatkowe przeciwdziałają otyłości?
- Jakie są mechanizmy ich działania?
Do modelowania ludzkiej otyłości wykorzystano w omawianym tutaj badaniu myszy, ponieważ gryzonie te, podobnie jak ludzie, tak samo przybierają na wadze i rozwijają insulinooporność, gdy są karmione dietą wysokoenergetyczną. Badacze karmili więc myszy różnymi białkami serwatkowymi, w tym BSA i laktoferyną, w ramach diet nisko- lub wysokotłuszczowych, aby naśladować gamę bogatych w tłuszcze diet stosowanych przez ludzi. Następnie oceniali skuteczność poszczególnych białek serwatkowych w zapobieganiu przyrostowi tłuszczowej masy ciała, w porównaniu z gryzoniami karmionymi kalorycznie i makroskładnikowo identycznymi dietami, w których białka serwatkowe zostały zastąpione kazeiną. W trakcie tego badania naukowcy monitorowali ogólną, tłuszczową i beztłuszczową masę ciała oraz istotne dla regulacji masy i składu ciała hormony.
Myszy karmione BSA charakteryzowały się niższą ogólną i tłuszczową, a przy tym wyższą beztłuszczową (mięśniową) masą ciała, w porównaniu z gryzoniami karmionymi kazeiną. Ponadto BSA obniżyła w osoczu krwi gryzoni poziom kluczowych hormonów związanych z rozwojem otyłości – leptyny i kortykosteronu.
Wprawdzie myszy karmione laktoferyną osiągnęły skromniejsze w porównaniu z BSA rezultaty w regulacji ogólnej, tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała, niemniej w takim samym stopniu obniżył się w ich krwi poziom tych samych dwóch hormonów sprzyjających rozwojowi otyłości.
Zgodnie z wnioskami autorów, uzyskane w ich badaniu wyniki sugerują, że BSA i laktoferyna mają wspólne kierunki aktywności biologicznej, powodujące korzystne zmiany w masie i składzie ciała. Jak natomiast wynika z aktualnego stanu badań nad laktoferyną, to białko serwatkowe jest suplementem odchudzającym, skutecznym w przypadku osób z nadmierną masą tkanki tłuszczowej i szczególną predyspozycją do rozwoju otyłości.
Dlatego też, jeżeli ktoś sięga po białka serwatkowe z myślą o redukcji tłuszczu i/lub poprawie masy mięśniowej, powinien upewnić się, że wybierany przez niego koncentrat bądź izolat zawiera zarówno laktoferynę, jak też bydlęcą albuminę osocza.
Autor: Sławomir Ambroziak