Czym jest beta laktoglobulina
Beta laktoglobulina jest jedną z frakcji białek serwatkowych, występującą m.in. w mleku krowim i stanowiącą 10-15% wszystkich białek mleka i ponad 50% całkowitej masy białka serwatkowego.
Beta laktoglobulina została relatywnie szeroko przebadana ze względu na jej wartości odżywcze oraz funkcjonalny wpływ na różne procesy biologiczne, przebiegające w ludzkim organizmie.
Z mleka do krwiobiegu
Liczne badania dotyczyły transportu beta laktoglobuliny, a kilka z nich sugerowało, że białko to nie jest całkowicie trawione w przewodzie pokarmowym, tylko wnika też częściowo w swojej niezmienionej formie do komórek poprzez receptory zlokalizowane na ich powierzchni. Badania te również wskazały, że nienaruszoną beta laktoglobulinę można wykryć we krwi człowieka dwie godziny po spożyciu przez niego porcji mleka.
Za transport beta laktoglobuliny ze światła jelita do układu krążenia, jak dowiodły badania, odpowiadają komórki nabłonka jelitowego – enterocyty i komórki M. Przy czym beta laktoglobulina okazuje się odporna na niskie pH, co pozwala jej zachowywać pierwotną strukturę i funkcję biologiczną po wniknięciu do układu krążenia.
Tłuszcz bez tłuszczu
Ze względu na swoją unikalną strukturę, beta laktoglobulina wiąże i transportuje małe cząsteczki hydrofobowe, czyli nierozpuszczalne w wodzie a rozpuszczalne w tłuszczach. Ponieważ beta laktoglobulina posiada wiele miejsc potencjalnego wiązania takich cząsteczek, może jednocześnie wiązać witaminę A, D, E i K, a także inne związki hydrofobowe pożywienia, przykładowo kurkuminę czy koenzym Q10. Na tej samej zasadzie beta laktoglobulina wykazuje silną zdolność wiązania kwasów tłuszczowych, m.in. wielonienasyconych kwasów tłuszczowych szeregu omega 3 i fosfolipidów, czyli lecytyn, jak również lotnych związków aromatycznych.
Wiązanie cząsteczek hydrofobowych z beta laktoglobuliną może również zmieniać aktywność biologiczną niektórych z nich. Przykładem takiej sytuacji może być hamowanie enzymu konwertującego angiotensynę (ACE) skutkujące obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi, wiązanie cholesterolu skutkujące obniżeniem jego poziomu w krwiobiegu, wiązanie lipidów ścian komórek bakteryjnych skutkujące efektem przeciwbakteryjnym, czy wiązanie lipidów błon biologicznych komórek rakowych skutkujące działaniem przeciwnowotworowym.
Ze względu na zdolność wiązania cząsteczek hydrofobowych, beta laktoglobulina stosowana jest też w technologii farmaceutycznej do poprawy właściwości transportowych mikrokapsułek liposomalnych jako stabilny system dostarczania do organizmu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Ponieważ do przyswajania cząsteczek hydrofobowych potrzebna jest obecność tłuszczu w pożywieniu, można więc powiedzieć, że beta laktoglobulina to taki tłuszcz bez tłuszczu, sprawdzający się znakomicie w przypadku suplementacji izolatów białek serwatkowych jako transporter m.in. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, w różnego typu dietach redukcyjnych, ograniczających spożycie tłuszczów. To bardzo ważna funkcja, albowiem głównymi skutkami ubocznymi diet niskotłuszczowych są właśnie niedobory takich witamin, jak witamina A, D, E czy K.
Przeciwko bakteriom i rodnikom
W licznych badaniach dowiedziono, że beta laktoglobulina wykazuje również aktywność przeciwbakteryjną i antyoksydacyjną. W badaniach tych zaobserwowano m.in. aktywność przeciwdrobnoustrojową beta laktoglobuliny w odniesieniu do infekcji bakteryjnych tkanek ludzkich. Beta laktoglobulina działa również jako efektywny antyoksydant i jak wykazano, odpowiada za 50% aktywności przeciwutleniającej mleka. Przy czym działa nie tylko bezpośrednio jako zmiatacz wolnych rodników tlenowych, ale także transporter zwiększający biodostępność hydrofobowych antyoksydantów drobnocząsteczkowych, takich jak witamina E czy kurkumina, czyli żółty barwnik popularnej przyprawy orientalnej – kurkumy.
Kurkumina wykazuje bowiem wprawdzie silną aktywność antyoksydacyjną i przeciwzapalną, ale głównie w modelach eksperymentalnych, podczas gdy w praktyce jest bardzo słabo wchłaniana i szybko metabolizowana w organizmie. W badaniach donoszono jednak, że beta laktoglobulina przezwycięża te główne ograniczenia suplementacji kurkuminy, gdyż wiążąc się z nią, zwiększa jej biodostępność i dodatkowo potęguje jej aktywność antyoksydacyjną.
Te właściwości beta laktoglobuliny, jak zauważają specjaliści, wydają się niezwykle cenne w walce z infekcjami bakteryjnymi. Infekcje bakteryjne są bowiem reakcjami zapalnymi, generowanymi przez reaktywne formy tlenu, prowadzącymi nieraz do niewydolności wielonarządowej i śmierci krytycznie chorych pacjentów. Aby skutecznie leczyć infekcję i zapobiegać dysfunkcji narządów, obecne strategie terapeutyczne skupiają się na łączeniu antybiotykoterapii z suplementacją antyoksydantów, co podobno przynosi bardzo obiecujące rezultaty.
Natomiast w przypadku beta laktoglobuliny mamy niejako dwa w jednym – skuteczny środek przeciwbakteryjny i efektywny antyoksydant.
Jako pokarm uodparniający
W wielu badaniach sprawdzano też zdolność beta laktoglobuliny do wpływania na odpowiedzi immunologiczne. I jak przykładowo ustalono, beta laktoglobulina pośredniczy w aktywności limfopoetyny zrębu grasicy – ważnego hormonu tkankowego układu odpornościowego, który – jak wynika z przeprowadzonych niedawno badań – sprzyja też redukcji tkanki tłuszczowej. To może nam wyjaśniać mechanizm, poprzez który suplementacja białek serwatkowych wspomaga redukcję tkanki tłuszczowej.
Już we wcześniejszych badaniach dowiedziono, że ogólnie białka serwatkowe poprawiają wrodzoną odporność błon śluzowych jamy ustnej człowieka oraz wzmagają rozmnażanie się komórek odpornościowych i ich migrację do jego narządów. Natomiast w późniejszych badaniach doprecyzowano, że to właśnie bata laktoglobulina jest głównym białkiem mleka, które stymuluje proces rozmnażania się komórek, w tym właśnie komórek odpornościowych, działając na komórki poprzez swoiste dla siebie receptory rozlokowane w ich błonach komórkowych.
Gładka skóra, zdrowe stawy, silne mięśnie
W jednym z wcześniejszych badań naukowcy wykazali, że serwatka mleka krowiego jest silnym źródłem aktywności stymulującej wzrost wszystkich ludzkich komórek wywodzących się z zarodkowej linii komórkowej mezodermy, a przede wszystkim fibroblastów i mioblastów. W badaniu tym maksymalny wzrost uzyskany w hodowlach fibroblastów i mioblastów z dodatkiem ekstraktu serwatkowego przekraczał wzrost obserwowany w odpowiedzi na czynnik wzrostu fibroblastów (FGF) i insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF).
Fibroblasty to komórki tkanki łącznej, które produkują kolagen i w ten sposób odpowiadają za młodzieńczy wygląd skóry oraz prawidłowy stan ścięgien, więzadeł i stawów. Z kolei mioblasty to komórki przekształcające się we włókna mięśniowe, regenerujące tkankę mięśniową i zapewniające odpowiednią masę i siłę mięśni. Natomiast IGF, od którego działają silniej białka serwatkowe, to najsilniejszy hormon anaboliczny, czyli stymulujący rozwój muskulatury, naszego organizmu.
A jak już wiemy, w późniejszych badaniach ustalono, że głównym białkiem mleka, które potęguje proces rozmnażania się naszych komórek, jest właśnie beta laktoglobulina.
Dlatego też uzupełnianie diety izolowanymi białkami serwatkowymi, obfitującymi w beta laktoglobulinę, może być korzystne zarówno dla kobiet dbających o młodzieńczy wygląd skóry, jak też dla sportowców, którzy z racji uprawianej profesji zmuszeni są dbać o sprawną regenerację ścięgien i stawów oraz efektywny przyrost masy i siły mięśni.
Autor: Sławomir Ambroziak